Q kodları 1909 yılında İngiliz hükümeti tarafından İngiliz bandıralı gemiler ile posta  idaresi tarafından yetkili kılınmış sahil istasyonları arasındaki haberleşmeler için kullanılmak üzere oluşturulmuş kısaltmalardır. Q hafiyle başlayıp iki tamamlayıcı harften oluşan toplam üç harflik dizi şeklindedirler. Kullanım kolaylığı, anlaşılırlık, akıcılık, hızlılık vb. pozitif yönlerinin yanında deniz taşıtlarının haberleşmesi başta olmak üzere bu kodlar değişik ülkelerdeki, kıyı istasyonları çalışanlarının İngilizce bilmeye ihtiyaç duymadan gemilerle haberleşebilmelerini sağlamak amaçlı kullanılmaktaydı. Getirdiği dil kolaylığı bu kodların kısa zamanda uluslararası alanda da kabul görmesini sağladı.
Londra’da 1912 ve 1913 yıllarında yapılan toplantılar sonucu, Üçüncü Uluslararası Radyo-telgraf Sözleşmesi (Third International Radiotelegraph Convention) ile Servis Yönetmeliği’ne (Service Regulations) radyo ve telgraf iletişiminde kullanılmak üzere toplam 45 adet Q Kodu kısaltması listesi (List of Abbreviations to be used in Radio Communications) eklenmiştir.
Bu kodlar 1965 yılında ARRL Amateur Radio Station Log Book’ta yayınlanmıştır ve günümüzde tüm amatör telsizciler tarafından çok geniş olarak kullanılmaktadır. Amatörlükte Q kodlarını kullanmanın amacı soruların mors kodları ile cümle şeklinde  uzun uzun yazılmasının önüne geçip zamandan tasarruf etmekti. Zamanla ses ile yapılan görüşmelerde de Q kodları kısaltma olarak aynı amaçla kullanılmaya başlandı.Q kodları hem soru sorarken hem de cevaplama sırasında kullanılmakta olup soru olarak sorulduğunda Q kodundan sonra (?) soru işareti, cevap olarak kullanıldığında ise kendinden sonra sorunun cevabı eklenerek kullanılmaktadır.

Q kodlarının  QAA-QNZ arası olanları havacılık,  QOA-QOZ arası olanları denizcilik ve QRA-QUZ  arası olanlarda bütün haberleşme servisleri için ayrılmışlardır. Q kodları kısaltma değildirler.

Amatör radyoculuktaki kullanımından örnekler:

• QRL: Meşgul müsün?
• QRV: Hazır mısın?
• QTR: Tam olarak saat kaç?

Havacılıktaki kullanımına örnekler:

• QNH: Deniz seviyesindeki atmosfer basıncı
• QFE: Herhangi bir seviyedeki (genellikle meydan) atmosfer basıncı
• QNE: Standart basınç hattı (1013,25 hektopaskal)
• QDM: Herhangi bir istasyona doğru manyetik baş
• QDR: Herhangi bir istasyondan manyetik radyal

Karışıklıkları önlemek için hiçbir ülkeye Q ile başlayan ITU kodu verilmez. Aynı şekilde Ülkemizde de amatör telsizcilere tahsis edilen çağrı işaretleri ek (safix) kısımları Q harfi ile başlayamaz.

Ayrıca, Q Kodları tek tek İngiliz alfabesi ile telaffuz edilir. İngiliz alfabesinin okunuşu aşağıda verilmiştir.

Aa …Bb …Cc …Dd …Ee .. Ff . .Gg …Hh ….Ii …Jj ……Kk …Ll …Mm .Nn …Oo …Pp …Qq …Rr …Ss …Tt …Uu …Vv ……Ww …..Xx …Yy …Zz

ey …..bi ….si …..di …..i ….ef ….ci ….eyç ..ay ..cey ..key …el ..em..en …. o … pi ….. kû ….ar ….es … ti … yu … vi … dablyu ..eks …vay .zet

Örnek: QNY = Qû eN vaY şeklinde telaffuz edilir.

Gökhan Düzoğlu

TA2LGD

73,

Not: Alıntıdır